Soms vraag je je af waar een herdenkingsjaar eigenlijk goed voor is, maar Georg Böhm (1661-1733) mocht best eens in het zonnetje worden gezet. Toegegeven: met name zijn orgelwerken worden regelmatig uitgevoerd, maar complete opnamen daarvan zijn er nauwelijks. En compleet mag je deze uitgave wel noemen, of – zoals de naam van het label al zegt: een document. De drie cd’s zijn verpakt in een fraai uitgegeven en bijzonder informatief boekwerk, waarin Stef Tuinstra uitgebreid ingaat op Böhms leven en oeuvre, alle stukken analyseert en bovendien tal van uitvoeringspraktische zaken behandelt. Bij de koraalbewerkingen zijn zelfs alle teksten opgenomen (de basis voor compositie én uitvoering) en uiteraard ontbreken ook de gebruikte registraties niet. Over Böhm en zijn muziek is niet zo gek veel bekend, maar er zijn zeker interessante aanknopingspunten. Waar komen bijvoorbeeld die Frans elementen in zijn muziek vandaan, en was er echt sprake van een leraar-leerling relatie met de jonge Johann Sebastian Bach? Ook bij de uitvoering blijft er, onder meer vanwege het feit dat er geen enkele autograaf is overgeleverd, ruimte voor speculatie en interpretatie, een kans die Tuinstra met beide handen (en voeten!) aangrijpt. Zo neemt hij aan dat sommige schijnbaar manualiter werken wel degelijk op een groot orgel met pedaal werden uitgevoerd, en voegt hij improvisatorische elementen als basso continuospel toe. Ook gaat hij uit van de al door Praetorius genoemde Imitatio Instrumentorum: het orgel als afspiegeling van orkest en koor. Als er één orgel is waarop deze theorieën kunnen worden verwezenlijkt, dan is wel het beroemde vierklaviers Schnitger-orgel (1693) in de Jacobikirche te Hamburg. Böhm moet het zeker gekend hebben en het zal later mede als voorbeeld hebben gediend van de verbouwing van zijn eigen orgel in Lüneburg. Dankzij talloze klankkleuren, waaronder prachtige tongwerken, de beide 32-voets registers en overdonderende plena, klinkt het resultaat bijzonder overtuigend. Tuinstra weet de praeludia en koraalbewerkingen (in vele vormen en stijlen) bovendien met veel energie en gevoel neer te zetten. Ter vergelijking voert hij ook enkele werken uit op het Hinsz-orgel (1731) in de Mariakerk te Zandeweer, en op het Zell-klavecimbel (1728) in het Hamburgse Museum für Kunst und Gewerbe. Uitgelicht uit al dit moois dat deze voortreffelijke productie te bieden heeft, wat dacht u bijvoorbeeld van de orgelversie van de normaal op klavecimbel gespeelde Chaconne? Wat een feest! Vergeet uw huisgenoten of buren, draai de volumeknop open en geniet!
Wilmer de Jong - Tijdschrift Oude Muziek 2012/1
BACHS mentor. Vorig jaar was het driehonderdvijftig jaar geleden dat de Duitse componist Georg Böhm werd geboren. Böhm – een van de mentorenvan de grote Bach – schreef een aantal bundels met interessante orgelmuziek. Op de valreep van het Böhmjaar legde Stef Tuinstra die werken vast op een drietal cd’s. En hoe! Gesteund door bronnenonderzoek laat de Groningse organist zijn fantasie de vrije loop. Hij versiert er naar hartenlust op los, gebruikt een verrassend breed kleurenpalet van het Hamburgs Schnitgerorgel en gaat creatief met het notenmateriaal om. Al even indrukwekkend is het begeleidende cd-boekje met veel achtergrondinformatie en fraaie kleurenfoto’s. Lang leve Böhm!
Dirk Luijmes - NCRV-gids 2012/3
SUBLIEM in één woord. Ik heb al veel Böhm in de kast staan, maar Stef overtreft alles. De zeer instructieve tekst in het boekje maakt het genieten compleet. Ook de opname van Bert van Dijk is prachtig. (Zelfs nog beter dan de MDG-opamen!)
j. venema | dronten
Een prachtige en zeer verzorgde uitgave: lay-out, informatie, foto’s, gebruikte registraties enz. En dat allemaal in één gebonden boekwerk: Klasse! Dat Stef Tuinstra heel knap kan spelen, wisten we al, maar hoe hij kan schilderen (met kleuren) is een lust voor het oor. Voor mij de mooiste orgel-cd’s sinds jaren!
h. meijering | kampen
Zowel de opnames als het orgelspel van Stef Tuinstra vind ik buitengewoon fraai. Het is een grote aanwinst voor mijn collectie orgelmuziek op cd.
w. welmers | zutphen
Vele jaren heb ik uw radio-uitzendingen met orgelmuziek gevolgd. Nu verrast U ons met prachtige opnamen van het werk van Georg Böhm. De informatie in het bijgeleverde boekwerk is zeer verhelderend. De keuze van de instrumenten vind ik voortreffelijk. De klankschakering die Stef Tuinstra kiest en de improviserende speelwijze vind ik uitermate boeiend. Wat een geweldig organist en wat een enorme kennis van zaken heeft hij. Om kort te gaan, ik heb enorm genoten van deze zeer verzorgde, fraai geïllustreerde editie van het werk van Böhm. Moge het U gegeven zijn nog meer van zulke fraaie uitgaven te verzorgen.
m.k.a. van den berg | hilversum
Op de voorkant staat het woord ‘document’. Ik kan eigenlijk niet beter mijn mening weergeven dan dit woord herhalen: document. Want dat is het. Prachtige opnames, uitmuntend spel, schitterend geregistreerd. Ik heb al heel wat opnames uit Hamburg, maar op geen enkele CD klinkt het orgel zo mooi. Het is voor deze muziek gemaakt. Ook het boekje is heel fraai, boeiende info, fijn dat alle registraties vermeld staan. Ik heb een behoorlijke verzameling en koop daarom nauwelijks meer orgel-CD’s, maar documenten kunnen er altijd bij!
l.c. struijk | dordrecht
Er wordt fantastisch gespeeld en de opname is ook heel goed! Een mooi programma op een boeiend orgel met fraaie tongwerken. Stef Tuinstra heeft soms gedurfde, afwisselende en verrassende registraties.
hans van der gouwe | gouda
Ik ken al vrij veel uitvoeringen van werken van Böhm, maar die verbleken alle bij hetgeen ik nu heb gehoord. De teksten in het mooi verzorgde boekje vind ik compact maar zeer informatief. Het orgel klinkt erg mooi; de consortregistraties vragen eerst wel wat meer concentratie bij het luisteren. De opnamekwaliteit doet me ernaar verlangen het orgel eens ‘live’ te horen! Kortom, mijn complimenten aan iedereen die aan de box heeft meegewerkt, maar vooral aan Böhm (postuum), Stef Tuinstra, de opnametechnici en u als producer.
h.o. clevering | onstwedde
Prachtig uitgevoerd in alle opzichten, grote klasse!
gert oldenbeuving | aalten
Ik wil u van harte feliciteren met deze uitgave. Hij is werkelijk fenomenaal. De uitvoering van het boekje laat niets te wensen over. En het spel van Stef Tuinstra is van grote kwaliteit. Ik heb de CD’s inmiddels een paar keer gehoord en er erg van genoten. Dit is echt een uitgave die nog lang in de belangstelling zal staan.
c.j. droger | vlaardingen
Graag wil ik u complimenteren met deze prachtig verzorgde uitgave, mooi boekje, veel details, fraaie muziek en erg goede opnamen.
j. van hattum | zeist
Ongetwijfeld is deze voortreffelijke opname met een uitgebreid boekwerk weer een stimulans voor studie of gewoon muzikaal genoegen. Met name de relatie tussen Bach en Böhm is mij de laatste jaren in diverse orgelwerken opgevallen. Bij ‘Allein Gott in der höh sei Ehr’ bijvoorbeeld klinken diverse maten zeer Bachiaans. We moeten natuurlijk zeggen dat Bach in hoge mate het idioom van zijn leermeester lijkt te hebben overgenomen. De speelwijze van Tuinstra is verder zeer inspirerend voor het spelen van Böhm’s werken, ook op kleinere orgels.
d.j. smit | naaldwijk
Mooie box met een prachtige vormgeving. Compliment!
h.g.l. verheuvel | ’s-gravenpolder
Alle lovende recensies zijn helemaal terecht: prachtig spel, prachtige opname, heel mooie en verzorgde lay-out!
d.t. dekker | heerde
Wat een prachtige uitgave! En zo mooi gedocumenteerd. Ik geniet er zeer van.
h. baan | bornerbroek
Stef Tuinstra’s interpretatie is er een zoals het hoort. Muziek is een taal en als je de taal verstaat, kies je ook de klankkleur die daar bij hoort die de affectie oproept van het gezegde.
j.l. hoekman | krimpen a/d ijssel
The result is wonderfull, the Schnitger organ (1693) of St. Jakobi, Hamburg sounds majestic and the Hinsz of Zandeweer (1731) is very special. The Christian Zell-harpsichord (1728) completes the recording. Mr. Böhm thanks for your wonderful legacy!
s. maarsman | amsterdam
Wat een prachtige productie!
j.j. polder | amersfoort
Stef Tuinstra op en top! Eerst studeren in de historie van de muziek, daarna pas aan de slag achter de klavieren. Waarom hoor je deze benadering niet veel meer en blijven musici in de ‘standaardvertolking’ (registratie, interpretatie, etc.) hangen? Willen we het orgel ook in de toekomst interessant houden voor jongeren, dan moeten we het ook interessant maken!
h. pool | moerkapelle
Een goed initiatief om Bohms werken op te nemen. Na alle Bach-integrales is het zeer terecht dat Bohm ook in de spotlights komt te staan. Een dergelijke productie voegt echt iets toe.
m. de jong | kampen
Het geheel ziet er fraai uit, daarnaast een zeer informatief en leerzaam tekstboek. En het belangrijkste: uitzonderlijk fraai en spannend orgelspel (o.a. mooi retorisch gespeeld) en fraaie registraties van Stef Tuinstra.
j. rollema | tersoal
Wat een mooi boek!
e.c. dieleman-vanderee | kommerzijl
Wat een schitterende produktie! Ook het booklet ziet er zeer verzorgd uit.
a. de haan | drogeham
In alle opzichten een (muziek-)document van de eerste orde, een éénmalige standaard. Kortom genieten geblazen.
b. gelderman | zalk
Zowel het boek(je) als de opnames zijn gewoonweg subliem.
p. van haaften | nunspeet
Het is een heel mooie uitgave geworden met veel interessante en nuttige info.
l. den breejen | delft
Complimenten! Het ziet er allemaal zeer verzorgd uit.
j. janssen | veenendaal
De uitgave ziet er prachtig verzorgd uit en de informatie in het tekstboekje is optimaal.
c. maat | maassluis
Het is een prachtige uitvoering geworden en de muziek wordt mijns inziens vernieuwend gebracht op de juiste orgels.
j.a. de lange | hendrik-ido-ambacht
Alleen al om beet te pakken is de Böhm-box een juweeltje. Nog mooier echter als de schijfjes draaien. Fantastische samenloop van kwaliteit wat betreft de muziek, interpretaties, registraties, instrumenten, opname en verzorging!
g.j. vandijk | wageningen
Erg, erg mooi allemaal, de opnames perfect, het spel ook en het tekstboek is een weelde!!! Proficiat. Chapeau!
g. van der leeuw | amsterdam
Wat ziet 'Böhm’ er prachtig verzorgd uit, het feest begint al bij de verpakking!! Hulde!!!!
c.m.c. de jong | vlaardingen
Klasse! Zowel orgel als organist en opname.
h. veenstra | dokkum
Wat een prachtige goed gedocumenteerde uitgave. Zeldzaam!
a.j. moraal | zwijndrecht
Ik zou me geen mooiere uitvoering kunnen bedenken. Het fantastische orgel, de geweldige registraties en de sublieme vertolking van Stef Tuinstra verdienen alle lof.
h. dijkgraaf | rijssen
Wat een genot. Het geheel is tot in de fijnste details perfect verzorgd en afgewerkt. Een luxe uitgave van de hoogste kwaliteit. En waar het om gaat: de opnamen zijn werkelijk schitterend. Kleurrijke registraties, ragfijne articulatie en een onovertroffen muzikale inzicht. Een glimmende parel in de verzameling van de fijnproever. Chapeau!
c. conradie | schildwolde
Prachtige opname. Geweldige akoestiek en de orgelklankleuren zijn een lust voor het oor. Mooi compleet en informatief boekwerk met illustratie en foto's. Kortom super!
e. kamminga | haren (gr.)
De CD’s, opname, lay-out, teksten, de orgels en natuurlijk de organist zijn BUITENGEWOON! Meer van dit soort integrales!!!!
bart jacobs, organist-titularis kathedraal Brussel | Eikevliet (België)
Via deze weg mijn felecitaties met de schitterende Böhmproductie!! Het is absoluut één van de mooiste opnamen in mijn CD-collectie! Prachtig die 'orgelorkestraties' en continuo toevoegingen! Ook de musicologische onderbouwing is indrukwekkend. Kortom, organist, instrumenten, opname en uitgave zijn echt TOP!!!
b. wuilmus | lille (België)
Ik wil u complimenteren met deze sublieme opnames en het zeer complete informatieboekje. Zelden zag ik teksten van koraalbewerkingen bij orgelmuziek CD's! Gelukkig ben ik ook met de vermelde registraties. Wat een vondsten van Tuinstra!
p.a. van de beld | hoogeveen
Many thank's for the Bohm album fantastic work! Congratulations! I'll write for this record on the website resmusica.com in a few time!
frédéric muñoz
Wat een waanzinnig mooie (en mooi uitgevoerde) CD. Een topper in alle opzichten en Stef Tuinstra? Buitencategorie!
w.f.h. pardoen | ommen
Het is puur genieten van deze Noord-Duitse orgelmuziek en de manier waarop Tuinstra de muziek van Böhm laat horen, en wat een orgel!! EEN GRANDIOZE PRODUCTIE!
g. neven | schoonhoven
Bijzonder mooie CD's (en vooral ook de orgels). Het boekje daarbij is zeker een meerwaarde.
Terecht bekroond met een 10 in Luister!
j. lingen | enschede
Een in alle opzichten schitterende uitgave en een prachtig monument voor Böhm! Heb bijzonder genoten van het spel van Stef Tuinstra!
a.j.g. jagersma | indijk
Formidabele uitgave en klasse orgelspel!!
euwe de jong | assen
Wat een luistergenot. Complimenten voor de verzorgde uitvoering van het bijbehorende boek. Een aanwinst voor de verzameling.
c. zweers | diemen
Wat een klank! En wat een opname. Mijn complimenten.
p.a. lenselink | middelburg
Met zeer veel plezier heb ik de cd's van Böhm/Tuinstra beluisterd. Wat een prachtige uitgave, wat een genot om naar te luisteren én te kijken!
erik van der heijden | ede
Wat een bijzonder fraai en goed verzorgde uitgave! Ik verheug me op lezen en luisteren.
d. jalink | huizinge